Psychiatria

CZYM ZAJMUJE SIĘ     PSYCHIATRA?

Psychiatra jest lekarzem — ma ukończone 6-letnie studia medyczne, a po nich 5-letnią specjalizację z zakresu psychiatrii. Zajmuje się diagnozą i leczeniem zaburzeń psychicznych. Na podstawie objawów i przebiegu zgłaszanych przez pacjenta problemów, a czasem badań dodatkowych, stawia rozpoznanie i zaleca możliwe formy leczenia — psychoterapię lub farmakoterapię, czyli leki. Zdarza się, że leczenie powinno obejmować jedno i drugie.

KIEDY UDAĆ SIĘ DO PSYCHIATRY?

Zwykle taka decyzja zapada po wielu próbach samodzielnego radzenia sobie z problemem. Zdarza się, że osoby trafiają do gabinetu psychiatry za namową bliskich albo skierowane przez psychoterapeutę. Ważne jest, by nie lekceważyć sygnałów i rad od rodziny czy znajomych. Czasem bardzo trudno samodzielnie ocenić własne zachowanie i jego odmienność jest łatwiej zauważalna przez otoczenie niż przez samego pacjenta.

Warto zgłosić się po poradę do psychiatry, jeśli:

• ODCZUWASZ LĘK, NIEPOKÓJ, SMUTEK, PRZYGNĘBIENIE, NIE MASZ ENERGII DO WYKONYWANIA ZWYKŁYCH CZYNNOŚCI, ŹLE ŚPISZ, NE MASZ APETYTU, ZMAGASZ SIĘ Z NIEUZASADNIONYM POCZUCIEM WINY;
• CIERPISZ NA RÓŻNE DOLEGLIWOŚCI, KTÓRE DOTYCZĄ TWOJEGO CIAŁA, TAKIE JAK DRŻENIE RĄK, KOŁATANIA SERCA, NADMIERNĄ POTLIWOŚĆ, ZAWROTY GŁOWY, UCZUCE OSŁABIENIA, BÓLE, A WYNIKI BADAŃ WYKLUCZAJĄ OBECNOŚĆ CHORÓB SOMATYCZNYCH;
• STAŁEŚ SIE ROZDRAŻNIONY, NERWOWY, WYBUCHASZ ZŁOŚCIA Z BŁAHEGO POWODU;
• POJAWIŁY SIĘ PROBLEMY Z ZAPAMIĘTYWANIEM I KONCENTRACJĄ UWAGI, ZAPOMINASZ O SPRAWACH, GUBISZ RZECZY;
• STOSUJESZ ŚRODKI PSYCHOAKTYWNE (ALKOHOL, LEKI, NARKOTYKI), CORAZ TRUDNIEJ SPRAWOWAĆ Cl KONTROLĘ NAD CZĘSTOŚCIĄ I ILOŚCIĄ ICH UŻYWANIA LUB OTOCZENIE ZWRACA Cl UWAGĘ, ŻE JEST TO PROBLEM, NAWET, GDY TY TEGO NIE ZAUWAŻASZ.

Należy się jak najszybciej udać do psychiatry, jeśli:

• PRZYGNĘBIENIE, POCZUCIE WINY I BRAK ENERGII NARASTA, POJAWIAJĄ SIĘ MYŚLI, WYOBRAŻENIA I PLANY NA TEMAT ODEBRANIA SOBIE ŻYCIA;
• LĘK LUB SMUTEK CAŁKOWICIE SPARALIŻOWAŁY TWOJE CODZIENNE FUNKCJONOWANIE – NIE KONTAKTUJESZ SIĘ Z LUDŹMI, PRZESTAŁEŚ SOBIE RADZIĆ Z ZADANIAMI W PRACY LUB NA UCZELNI, NIE WYPEŁNIASZ OBOWIĄZKÓW ZWIĄZANYCH Z OPIEKĄ NAD DZIEĆMI, ZANIEDBUJESZ JEDZENIE i PICIE, NIE ŚPISZ;
• ZAUWAŻASZ NIEWYTŁUMACZALNE ZMIANY W TWOIM OTOCZENIU – MASZ WRAŻENIE, ŻE BLISCY DOTYCHCZAS LUDZIE STALI SIĘ WRODZY, CZUJESZ SIĘ OBSERWOWANY, PRZEŚLADOWANY, MASZ WRAZENIE, ŻE INNI ZNAJĄ TWOJE MYŚLI LUB WPŁYWAJĄ NA TWOJE ZACHOWANE, DOSTRZEGASZ RZECZY, KTÓRYCH NIE WIDZĄ INNE OSOBY I KTÓRYCH W RZECZYWISTOŚCI NIE MA, SŁYSZYSZ GŁOSY;
• PRZY PRÓBACH ODSTAWIENIA SUBSTANCJI PSYCHOAKTYWNYCH POJAWIA SIĘ NASILONY NIEPOKÓJ, ZABURZENIA ORIENTACJI, DRŻENIE CIAŁA, HALUCYNACJE;
• PO OKRESIE REMISJI OBJAWÓW POWRACAJĄ TAKIE SYMPTOMY, KTÓRE W PRZESZŁOŚCI DOPROWADZIŁY DO KONIECZNOŚCI PODJĘCIA LECZENIA PSYCHIATRYCZNEGO.

W nagłych sytuacjach należy zgłosić się na izbę przyjęć najbliższego szpitala psychiatrycznego lub szpitala wielospecjalistycznego, w którym jest oddział psychiatryczny.

JAK PRZYGOTOWAĆ SIĘ DO WIZYTY U PSYCHIATRY?

Jeśli już w przeszłości korzystałeś z pomocy psychiatry warto przypomnieć sobie w jakich okolicznościach to było, jakie zalecono leki? Jeśli było kilka prób leczenia, jakie leki pomogły, a jakie nie, czy wystąpiły objawy niepożądane leczenia. Jeśli byłeś w szpitalu — odszukaj karty informacyjne. Jeśli chorujesz na inne choroby, weź ze sobą listę przyjmowanych leków zaleconych przez innych specjalistów. Warto wziąć też ze sobą wyniki badań obrazowych głowy (tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny) lub elektroencefalografii (EEG), jeśli takie były wykonywane, a także ostatnich badań laboratoryjnych.

Jeśli jest to pierwsza wizyta u psychiatry dobrze jest przypomnieć sobie od kiedy trwają objawy, czy ich początek wiąże się z jakimiś trudnymi dla Ciebie zdarzeniami. Jeśli masz kłopoty z pamięcią lub uporządkowaniem tych informacji warto poprosić kogoś z bliskich, aby Ci towarzyszył. Na koniec wizyty psychiatra może poprosić do gabinetu bliską Ci osobę i dopytać o to, czego nie pamiętałeś.

JAK PRZEBIEGA WIZYTA?

Zazwyczaj pierwsza wizyta trwa dłużej, dlatego należy na nią przyjść punktualnie. Lekarz będzie pytał o bieżące problemy, o objawy z jakimi zgłasza się pacjent, o dotychczasowe leczenie psychiatryczne, jeśli takie było. Zapyta też o sytuację życiową, o rodzinę, także tę z której pochodzisz, o choroby, na które chorowałeś, skłonność do nadużywania substancji. Czasem jedna wizyta nie wystarcza, by postawić ostateczną diagnozę. Psychiatra może też skierować pacjenta na badania dodatkowe zanim zaproponuje leki. Zwykle jednak wizyta kończy się przynajmniej wstępnymi wnioskami i zaleceniami.

CZY BADANIA, NA KTÓRE KIERUJE LEKARZ, SĄ PŁATNE czy W RAMACH NFZ?

Skierowania wystawiane w gabinecie prywatnym nie uprawniają do wykonania badań w ramach NFZ. Takie badania są pełnopłatne.

CZY DOSTANĘ RECEPTĘ NA LEKI REFUNDOWANE?

Niektóre leki stosowane w psychiatrii są objęte refundacją — w zależności od leku i rozpoznania. I tak ten sam lek u osoby z np. chorobą afektywną dwubiegunową jest refundowany, a u osoby z depresją i zaburzeniami osobowości już nie. Aby pacjent, który ze względu na rozpoznanie ma prawo do refundacji, mógł z niej skorzystać, konieczne jest spełnienie dwóch warunków:

1. pacjent musi mieć opłaconą składkę ubezpieczenia zdrowotnego w ZUS (co potwierdza się w systemie EWUŚ),
2. lekarz praktykujący prywatnie musi mieć recepty na leki refundowane, czyli wystąpić do NFZ o uzyskanie uprawnień do wystawiania recept refundowanych.

JAK DŁUGO TRWA LECZENIE?

Leczenie psychiatryczne trwa od kilku miesięcy do kilku lat, a czasem nawet bezterminowo. Bardzo rzadkie są sytuacje, gdy leki zaleca się na kilka dni lub doraźnie. Najczęściej stosowane leki przeciwdepresyjne powinny być przyjmowane przez co najmniej pół roku.

CZY PSYCHIATRA WSPÓŁPRACUJE Z PSYCHOTERAPEUTĄ, A JEŚLI TAK: TO JAKA W TYM JEST KORZYŚĆ DLA PACJENTA?

W Ośrodku VITA CENTRUM zasadą jest współpraca pomiędzy psychoterapeutami i psychiatrami. Polega ona między innymi na wymianie informacji dotyczących leczenia, diagnozy, zmian stanu pacjenta, sugestii co do optymalnych strategii leczniczych pomiędzy lekarzem a psychologiem. Taka współpraca pozwala na lepsze rozumienie problemów pacjentów, daje możliwość wielowymiarowego widzenia pacjenta i szybszego postawienia diagnozy w bardziej złożonych przypadkach, zmniejsza ryzyko „kolizji” pomiędzy leczeniem farmakologicznym i psychoterapią i trafniejszego doboru leków i strategii psychoterapeutycznych. Odbywa się zawsze z poszanowaniem zasad tajemnicy lekarskiej i psychologicznej, psychoterapeutycznej.